Het correct opmaken van je document zodat het aantal kleurenpagina’s overeenkomt met het aantal kleurenpagina’s dat je verwacht kan soms ingewikkeld zijn. De basisregel hierbij is dat ons systeem je document scant op ‘kleur’: wanneer er ergens op een pagina een letter, woord of afbeelding staat die op een dusdanige manier is ingesteld dat er kleureninkt nodig is, dan telt die pagina als een kleurenpagina.

Het achterhalen van de exacte oorzaak is sterk afhankelijk van het programma waarmee je werkt. We hebben hieronder daarom twee verschillende secties: één gericht op gebruikelijke tekstverwerkers zoals Microsoft Word, Apple Pages en LibreOffice; en één sectie gericht op professionele opmaakprogramma’s zoals Adobe Indesign.

Manuscript opgemaakt met Microsoft Word, Apple Pages of LibreOffice

De meest voorkomende oorzaak van een onjuist aantal kleurenpagina’s wanneer je één van bovenstaande programma’s gebruikt is dat deze programma’s erg slordig omgaan met het beheren van kleur. Deze programma’s maken namelijk geen onderscheid in ‘zwart’, waarbij uitsluitend zwarte inkt wordt gebruikt en ‘rich black’, waarbij naast zwarte inkt ook kleuren inkt gebruikt wordt.

Je hebt wellicht zelf wel eens gemerkt dat als je thuis 'zwart-wit' documenten afdrukt, de kleurencartridges van je printer ook leeg raken. Dit komt doordat Word het document niet als 'zwart-wit' naar de printer stuurt, maar als 'rich black': de printer krijgt dan dus opdracht om kleur te gebruiken voor het drukken van de pagina.

Afhankelijk van het type bestand dat je naar ons systeem uploadt, hebben we verschillende opties om de probleem met het kleurbeheer van deze programma’s op te lossen. Kies hieronder de sectie die voor jou van toepassing is.

Ik heb zelf een PDF bestand gemaakt en geupload

Wanneer je zelf een PDF bestand hebt gemaakt en geupload, is de kans groot dat (vrijwel) alle pagina’s met tekst, afbeeldingen of andere content (al is het maar een paginanummer) geteld worden als kleurenpagina.

Dit komt dus door het eerder beschreven probleem: alle tekst wordt als ‘rich black’ in de PDF opgenomen, waardoor ons systeem bij de scan van je document ziet dat er kleureninkt nodig is om deze pagina’s te drukken. Hierdoor tellen wij die pagina dus als kleurenpagina, we gebruiken immers ook echt kleureninkt voor deze pagina.

Uiteraard is dit geen wenselijke situatie, omdat het je boek onnodig duur maakt. Helaas is dit heel erg lastig op te lossen, omdat er in deze tekstverwerkers geen optie is om ‘rich black’ uit te schakelen. We raden daarom sterk aan om ipv een PDF bestand je Word bestand direct te uploaden naar ons systeem.

Wanneer je direct je Word bestand uploadt, dan kunnen wij ‘rich black’ detecteren en automatisch omzetten naar echt ‘zwart’, waardoor het aantal getelde kleurenpagina’s veel lager zal liggen.

Let op: je moet in dit geval je document na het uploaden wel goed controleren op eventuele opmaakfouten.

Ik heb direct mijn Word bestand (.doc of .docx) geupload

Wanneer je je Word bestand hebt geupload naar ons systeem zijn er twee situaties denkbaar:

1. (Vrijwel) alle pagina’s worden geteld als kleurenpagina
2. Een gedeelte wordt geteld als kleur, maar het zijn meer pagina’s dan je verwacht had

In het eerste geval is de kans groot dat je op iedere pagina iets in je document hebt staan dat in kleur is: dit kan een woord, een streep, icoon of bijv. paginanummer zijn. Goed om te weten: afbeeldingen wordt door Word altijd in ‘kleur’ gezet, ook al lijkt de afbeelding zwart wit. Als je dus een afbeelding hebt die op iedere pagina terugkomt (bijv. een icoon in de footer), dan is dit hoogstwaarschijnlijk de oorzaak. Hetzelfde geldt voor lijnen en andere tekeningen die je in Word maakt.

Wanneer je document meer kleurenpagina’s bevat dan je verwacht had, dan kunnen er een aantal oorzaken zijn. Hieronder leggen we uit wat de meest voorkomende situaties zijn.

Afbeeldingen
De meest voorkomende oorzaak van een onverwacht hoog aantal kleurenpagina’s betreft het gebruik van afbeeldingen. In Word is het namelijk zo dat alle afbeeldingen altijd als ‘kleur’ worden opgenomen. Zelfs als een afbeelding zwart-wit lijkt, is deze afbeelding door Word omzet in kleur. Eventuele ‘filters’ die je in Word op je afbeelding toevoegt veranderen hier niets aan: alle afbeeldingen zijn altijd in kleur. Dit is met Word simpelweg niet te voorkomen.

Lijnen, pijlen en andere figuren die je met Word getekend hebt
Hiervoor geldt precies hetzelfde als voor afbeeldingen: in veel gevallen worden tekeningen die je met Word gemaakt hebt als ‘kleur’ gezien, terwijl je wellicht gewoon voor een grijstint hebt gekozen. Wanneer je een grijstint hebt gekozen: wijzig dit naar zwart en verwijder eventuele schaduwen of andere effecten. Meestal zorgt dit ervoor dat de figuren als zwart-wit gezien worden.

Tekst die niet zwart is, maar dat wel lijkt te zijn
Soms komt het voor dat er tekst in je document is opgenomen die zwart lijkt, maar in werkelijkheid niet 100% zwart is. We raden je dus aan om alle tekst te selecteren (die zwart moet zijn) en deze nogmaals expliciet zwart te maken met Word. Zo voorkom je dat er tekst in je document aanwezig is die zwart lijkt, maar in werkelijkheid net niet zwart is.

Manuscript opgemaakt met Adobe InDesign, of een ander professioneel opmaakprogramma

Wanneer je je boek opmaakt met een professioneel opmaakprogramma, heb je de volledige controle over de drukkleuren die gebruikt worden. Het is dan wel belangrijk dat je de juiste instellingen gebruikt.

Stel je bestand in als CMYK
Dit spreekt wellicht voor zich, maar zorg ervoor dat je bestand is ingesteld met CMYK kleuren, dus niet in RGB. CMYK is voor bestanden die gedrukt moeten worden, RGB is er voor de weergave op een scherm.

Zorg dat tekst 100% K (Key) is
Wanneer je tekst in je bestand toevoegt, zorg er dan voor dat tekst als 100% K (Key) is ingesteld en dat de waardes voor C (Cyan), M (Magento), Y (Yellow) allemaal op 0 staan. Als er waardes bij C, M, of Y voorkomen, dan zal je tekst als ‘kleur’ gezien worden, omdat je aangegeven hebt dat er kleur gebruikt moeten worden voor het drukken van de tekst.

Wanneer je tekst grijs wilt maken, zorg dan dat de grijstint uitsluitend uit ‘K’ wordt opgebouwd en dat de waardes voor C, M en Y ook nu op 0% blijven staan.

Afbeeldingen
Wanneer je afbeeldingen als zwart-wit in je document wilt toevoegen, dan is het cruciaal dat de afbeelding daadwerkelijk zwart-wit is, voordat je de afbeelding toevoegt aan je InDesign bestand.

Dit doe je door de afbeelding eerst te openen met bijv. Photoshop en de afbeelding daar in te stellen als ‘Grayscale’ ipv ‘RGB’ of ‘CMYK’. Vervolgens moet je de afbeelding als JPG of TIFF afbeelding opslaan, waarna je de afbeelding in je InDesign document kunt opnemen.

Vectorafbeeldingen
Wanneer je met vectorafbeeldingen werkt, geldt een soortgelijke regel: open de afbeelding in een vector programma zoals Illustrator. Zorg vervolgens dat deze vecto afbeelding als CMYK is ingesteld (of eventueel Grayscale) en zorgt dat er kleuren met uitsluitend een ‘K’ waarde worden gebruikt. Vervolgens kun je de afbeelding in InDesign importeren.

PDF export
Wanneer je document klaar is, moet je het document naar PDF exporteren. Gebruik hiervoor het PDF/X-3:2002 (of eventueel PDF/X-1:2001) profiel.

Controle na export
Wanneer je de beschikking hebt over ‘Adobe Acrobat Professional’, kun je het kleurgebruik in je PDF controleren met de functie ‘Output Preview’. Hiermee kun je exact zien welke inkt er gebruikt wordt op de positie van je cursor. Beweeg je cursor dus bijv. op een stuk tekst of een afbeelding waarvan je twijfelt of die echt zwart-wit is, en bekijk de waardes in het Output Preview scherm. Als je dan waardes bij Cyan, Magenta of Yellow ziet waar je die niet verwacht, dan weet je dat er iets nog niet in orde is met je PDF en dat dit tot een ongewenste kleurenpagina zal leiden.